Quan tâm đến sức khỏe thú cưng không thể bỏ qua các bệnh về đường niệu, trong đó đặc biệt là các vấn đề về bàng quang.
Bệnh sỏi ở bàng quang là bệnh thường gặp. Sỏi ở bàng quang có thể đi vào niệu đạo. Sỏi có thể phát triển ở bàng quang của tất cả các loại chó. Các giống có mức độ hay mắc hơn bao gồm: Basset Hound, Beagle, Bulldog, Cocker Spaniel, Dachshund, Dalmatian, Miniature schnauzer, Miniature Poodle, Pekingese, Pug, Western Corgi… Các giống mèo nguy cơ cao: Siamese, Manx, Persian, Hymalayan…

Sỏi bàng quang là gì?

Sỏi bàng quang (uroliths hoặc sỏi nang) là những tập hợp các chất như đá, khoáng chất hình thành trong bàng quang. Nó có thể hình thành một hòn đá kích thước lớn và duy nhất, hoặc là tập hợp nhiều các hạt có kích thước khác nhau dạng như sỏi li ti.
Là những hạt giống như sỏi mật, sỏi thận
Sỏi mật trong túi mật nằm gần gan và sỏi thận ở thận. Mặc dù thận và bàng quang đều là một phần của hệ thống tiết niệu, sỏi thận thường không liên quan đến sỏi bàng quang.

1. Nguyên nhân thú cưng bị sỏi bàng quang

– Sỏi bàng quang và niệu đạo có thể to hoặc nhỏ, đơn giản hoặc phức tạp, và có thể tự vượt ra ngoài hoặc bị mắc lại trong đường tiết niệu.
– Phần lớn sỏi bàng quang ở dạng magnesium ammonium phosphate. Chúng được hình thành trong nước tiểu kiềm và thường có trước khi có sự nhiễm trùng ở bàng quang.
– Vi khuẩn và cặn nước tiểu là nguồn gốc hình thành nên ammonium phosphate.
– Sỏi axit Uric được hình thành từ axit trong nước tiểu, và chúng thường xuyên được tích tụ qua quá trình trình trao đổi urate. Dalmatians và Bulldogs thường gặp trường hợp này. Các loại sỏi khác như canxi oxalate và cystine. Sỏi silic hiếm thấy, phần lớn chúng được tìm thấy ở chó German Shepherd đực. Những sỏi này thường không kết hợp với một bệnh xuất hiện ở bàng quang trước đó.

2. Triệu chứng bệnh sỏi bàng quang

Sỏi bàng quang có thể là nguyên nhân của sự đau đớn, khi đi tiểu hoặc có máu trong nước tiểu.

Hai dấu hiệu phổ biến nhất của sỏi bàng quang là tiểu ra máu (máu trong nước tiểu) và khó đi tiểu (căng thẳng để đi tiểu). Tiểu máu xảy ra bởi vì những viên đá kích thích bàng quang gây chảy máu. Khó đi tiểu xảy ra khi đá cản trở dòng chảy của nước tiểu thoát ra khỏi bàng quang. Đá lớn có thể gây ra tắc nghẽn một phần tại điểm nơi nước tiểu ra khỏi bàng quang và đi vào niệu đạo, viên đá nhỏ có thể chảy cùng với nước tiểu vào niệu đạo và gây ra tắc nghẽn ở đó.
Khi tắc nghẽn xảy ra, bàng quang không thể thoát nước tiểu ra gây ứ đọng và điều này gây rất đau đớn. Thú cưng của bạn có thể quằn quại, đau đớn, đặc biệt là nếu áp suất bàng quang tăng làm tăng theo áp suất thành bụng.
Tiểu máu và khó tiểu là những dấu hiệu phổ biến nhất được thấy ở vật nuôi với sỏi bàng quang.

Phim chụp X-quang phát hiện sỏi bàng quang trên chó.

Tại sao chúng hình thành?

Có một số giả thuyết hình thành sỏi bàng quang. Lý thuyết thường được chấp nhận nhất được gọi là Lý thuyết Lượng nhiều kết tinh. Lý thuyết này nói rằng một hoặc nhiều đá hình thành các hợp chất tinh thể số lượng nhiều ở nồng độ cao trong nước tiểu. Điều này có thể là do bất thường trong chế độ ăn uống hoặc do một số bệnh trong bàng quang trước đây, đặc biệt là nhiễm vi khuẩn.

Đôi khi nguyên nhân có thể là do một vấn đề với quá trình trao đổi chất của cơ thể. Khi số lượng của hợp chất này đạt đến một mức ngưỡng sẽ hình thành sỏi. Điều này có nghĩa rằng mức độ của hợp chất qua mức bão hòa không thể hòa tan trong nước tiểu, vì vậy nó kết tủa và hình thành các tinh thể cực nhỏ. Những tinh thể này dính lại với nhau dần dần hình thành đá. Thời gian trôi qua, những viên đá tăng kích thước và tăng về số lượng.

Quá bão hòa các tinh thể trong nước tiểu là yếu tố lớn nhất trong sự hình thành sỏi bàng quang ở chó mèo. Sự quá bão hòa có thể do sự tiết quá mức các tinh thể ở thận, sự tăng tái hấp thu nước ở thận và pH nước tiểu thay đổi dẫn đến sự hình thành tinh thể. Ngoài ra còn các yếu tố khác như di truyền, chế độ ăn, tần suất tiểu tiện (đặc biệt ở những bạn cún ngoan hay đòi dẫn ra ngoài mới chịu tè), mất nước, nhiễm trùng đường tiểu…

3. Chẩn đoán

Hầu hết vật nuôi có nhiễm trùng bàng quang nhưng không có sỏi bàng quang. Những con vật nuôi thường có máu trong nước tiểu và khó khăn để đi tiểu, các triệu chứng giống như với sỏi bàng quang. Vì vậy, không chẩn đoán sỏi bàng quang chỉ dựa trên các dấu hiệu lâm sàng.

Một số sỏi bàng quang có thể được sờ (cảm thấy với các ngón tay) xuyên qua thành bụng.
Hầu hết các viên sỏi bàng quang có thể nhìn thấy trên X quang (X-quang), kiểm tra siêu âm. Điều này bao gồm các vật nuôi có triệu chứng thấy đau bất thường khi bàng quang được sờ, vật nuôi có tiểu ra máu tái phát và khó tiểu, hoặc vật nuôi mà có nhiễm khuẩn tái phát vi khuẩn trong bàng quang.

Một số viên sỏi bàng quang không thể nhìn thấy trên X quang. Chúng được cho là radiolucent . Điều này có nghĩa rằng thành phần khoáng chất của nó không phản xạ chùm tia x-quang. Những viên đá này có thể được tìm thấy với một kiểm tra siêu âm hoặc X quang đặc biệt được thực hiện sau khi đặt một loại thuốc nhuộm đặc biệt (tăng độ tương phản vật chất) trong bàng quang.

4. Điều trị

Có hai lựa chọn để điều trị. Cách nhanh nhất là để loại bỏ chúng là bằng phẫu thuật. Điều này đòi hỏi phẫu thuật lớn vùng bụng và bàng quang được mở ra. Sau 2-4 ngày hồi phục, vật nuôi chưa giảm đau đớn và khó tiểu. Tiểu máu thường sẽ kéo dài một vài ngày sau khi phẫu thuật. Vật nuôi tắc nghẽn niệu đạo nên phẫu thuật càng sớm càng tốt nếu không có những biểu hiện sức khỏe không tốt khác.
Lựa chọn thứ hai là cố gắng để hòa tan một số loại sỏi bàng quang với một chế độ ăn uống đặc biệt. Điều này tránh phẫu thuật và có thể là một lựa chọn rất tốt cho một số vật nuôi. Tuy nhiên, nó có ba nhược điểm:
Nó không phải là thành công cho tất cả các loại đá sỏi.

Phân tích là cần thiết để xác định xem nó là loại đá có thể được hòa tan thành công hay không.
Nó sẽ chậm. Nó có thể mất vài tuần hoặc một vài tháng để tán một viên đá lớn, và những con vật cưng có thể tiếp tục tiểu ra máu và tiểu khó trong thời gian đó. Nguy cơ tắc nghẽn niệu đạo vẫn còn trong giai đoạn này.
Không phải tất cả các vật nuôi sẽ ăn chế độ ăn uống đặc biệt. Vì vật nuôi thường ăn theo sở thích riêng.

Tùy trường hợp mà bác sĩ thú y sẽ có liệu trình điều trị phù hợp:
* Truyền dịch nhằm lọc thận và làm thông đường niệu đạo, sỏi nhỏ và tinh thể có thể bị đẩy ra cùng với nước tiểu
* Dùng thuốc điều trị nguyên nhân chính, dùng kháng sinh khi có viêm nhiễm
* Dùng thuốc giảm đau
* Phẫu thuật lấy sỏi
* Áp dụng chế độ ăn kiêng

Sau giai đoạn điều trị, thú cưng cần được cho ăn thức ăn đặc biệt, khuyến khích dùng thức ăn đóng hộp thay cho hạt khô, nhằm ngăn ngừa tái phát. Kèm theo đó là chế độ sinh hoạt hợp lý, uống nhiều nước sạch và xét nghiệm nước tiểu định kỳ.

Chó cần uống nhiều nước
Đầu tiên, hãy cố gắng cho chó của bạn uống nhiều nước. Điều này giúp loãng nước tiểu của chúng, loãng mức độ hợp chất gây ra sỏi. Bạn cũng có thể khuyến khích chó uống nhiều nước bằng cách đặt nhiều bát nước ở các vị trí khác nhau trong nhà.
Bạn hãy luôn đảm bảo nước sạch và thay nước thường xuyên.

Thức ăn
Thức ăn cho chó của bạn cũng ảnh hưởng đến sự tăng hoặc giảm khả năng phát triển của sỏi. Để giảm khả năng chó bị sỏi bàng quang, bạn nên tránh cho chúng ăn những thức ăn chứa hàm lượng oxalate cao như cải bó xôi, khoai lang, thịt nội tạng và gạo lứt.
Thay vào đó, hãy cho chúng ăn thực phẩm như táo (đã gọt vỏ), cơm trắng, thịt và cá. Đối với rau xanh, bạn nên luộc và xả nước trước khi cho chúng ăn. Điều này giúp giảm mức oxalate trong rau.

Vitamin
Hãy giảm lượng natri (muối) trong chế độ ăn uống của chó và tránh dư thừa vitamin D. Vì nếu dư thừa natri và vitamin D sẽ thúc đẩy bài tiết canxi qua nước tiểu quá mức.
Bạn cũng không nên bổ sung vitamin C cho chó. Vì vitamin C được chuyển hóa và phân hủy sẽ tạo ra oxalat. Do đó tránh bổ sung vitamin C để không làm tăng nồng độ oxalate.
Ngoài ra, nếu chó đã bị sỏi viêm bàng quang, bạn nên bổ sung thêm dầu cá cho chúng. Tránh dầu gan vì loại dầu này chứa vitamin D. Chế độ ăn của chó nên kết hợp cả thức ăn khô và thức ăn ướt như các loại Pate. Chó vừa được đổi khẩu vị lại hấp thu tốt, cơ thể dễ dàng đào thải tạp chất mà ít khả năng gây bệnh.

Sỏi bàng quang có thể được ngăn ngừa?

Câu trả lời là “có.” Có ít nhất bốn loại sỏi bàng quang thường gặp ở vật nuôi. Nếu sỏi đá được phẫu thuật hoặc nếu một số nhỏ thoát qua trong nước tiểu, nó nên được phân tích thành phần hóa học. Điều này sẽ cho phép xác định một chế độ ăn uống đặc biệt sẽ rất hữu ích trong việc ngăn ngừa tái phát.

Nếu nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra hình thành sỏi, sẽ tốt nếu tiến hành phân lập vi khuẩn qua đó xác định thuốc kháng sinh được dùng điều trị. Định kỳ x-quang bàng quang hoặc siêu âm là hữu ích trong việc xác định sỏi bàng quang tái diễn. Nhận biết sớm có thể cho phép điều trị tích cực trước khi dùng phẫu thuật.

Biên tập: Mắt Nai